SỰ RA ĐỜI CỦA VÀNH DÂY TÓC ĐỒNG HỒ

1. Lịch sử vành dây tóc trong bộ máy đồng hồ cơ khí

Dựa trên thành quả phát minh ra con lắc của Galile, một nhà khoa học người Hà Lan có tên Christiaan Huygens đã đem đến thiết kế bánh xe cân bằng (Blance Wheel) cùng dây tóc (Blance Spring) nằm trong cơ cấu hồi và điều chỉnh thời gian bên trong đồng hồ đeo tay. Vai trò chính của vành dây tóc như chúng ta đã biết chính là điều tiết năng lượng và tốc độ quay của bánh xe cân bằng, đồng thời đảm bảo hoạt động lặp đi lặp lại liên tục của cả cơ cấu. Vành dây tóc có hình dạng như một lò xo xoắn được làm từ sợi kim loại mỏng. Sự ra đời của bộ phận này đã làm tăng đáng kể độ chính xác của những mẫu đồng hồ bỏ túi lúc bấy giờ.  

2. Lịch sử phát triển của vành dây tóc

Các công trình nghiên cứu về vành dây tóc (Blance Spring) và cơ cấu hồi thường xoay quanh các chủ đề chính như vật liệu dây tóc, kết cấu và hình dạng của đòn bẩy nhằm tối ưu hóa chuyển động và hạn chế tối đa sự mài mòn trong quá trình hoạt động. Ban đầu, thép được lựa chọn để làm dây tóc tuy nhiên nó không đảm bảo được tính đàn hồi và bị tác động bởi nhiệt nên sau một khoảng thời gian sử dụng, đồng hồ không chạy được nữa. Sau đó, một số thợ đồng hồ (một trong số đó là John Arnold) đã sử dụng vàng để thay thế nhưng vẫn chưa xử lí được tính đàn hồi của dây tóc. Cho đến thể kỉ 20, vật liệu được sử dụng chủ yếu là thép đúc cứng được phát minh bởi John Harrison. Đến năm 1833, EJ Dent đã thử nghiệm loại vật liệu mới là dây tóc bằng thủy tinh. Tuy nhiên, khó khăn gặp phải là chúng khó sản xuất, tốn kèm và khá mỏng manh. Cho đến nay, cùng với sự phát triển của khoa học rất nhiều các vật liệu khác đã được nghiên cứu và đưa vào sản xuất.

Ban đẩu, vành dây tóc được sản xuất độc quyền bởi Nivarox thuộc Swatch Group. Thương hiệu này là nhà cung cấp vành dây tóc và cơ cấu hồi cho cả nền công nghiệp đồng hồ Thụy Sỹ trước khi các thương hiệu lớn quyết định tự sản xuất hoặc đặt hàng từ những nhà xưởng cao cấp hơn.

Rolex là cái tên đầu tiên tự rút ra sản xuất vành dây tóc (Blance Spring) cho riêng họ để không bị phụ thuộc vào Swatch Group. Họ mất tới 5 năm nghiên cứu để có thể cho ra bộ máy in-house bao gồm cả vành dây tóc Parachrom vào đầu năm 2000. Parachrom là hợp kim của niobium và zirconium được nung nóng ở nhiệt độ hơn 200 độ C, thông qua quá trình Oxi hóa để tạo ra màu xanh đặc trưng, khả năng chống từ tính tốt hơn và tính chất bền hơn rất nhiều. Vành dây tóc parachrom lần đầu được sử dụng trong mẫu đồng hồ Rolex Daytona ra mắt năm 2000, thế nhưng phải đến năm 2005, khi những mẫu sản phẩm mang vành dây tóc parachrom xanh dương ra mắt, Rolex mới thực sự gây được tiếng vang với phát kiến mới về vành dây tóc của họ, sản phẩm có khả năng chống sốc gấp 10 lần vật liệu thông thường làm dây tóc, và hầu như không bị ảnh hưởng bởi từ trường.

Sau đó, tập đoàn đồng hồ cơ khí cấp cao Richemont cũng bắt tay vào nghiên cứu sâu về vành dây tóc. Thương hiệu Đức A Lange & Sohne, tên tuổi đến từ Thụy Sỹ Jaeger-LeCoultre, bậc thầy Roger Dubuis, và thương hiệu Montblanc là bốn cái tên mang những nghiên cứu riêng cho mục tiêu vành dây tóc đồng hồ. Hiện nay, Valfleurier (một trong những nhà máy thuộc tập đoàn Richemont)  đang là nhà cung cấp vành dây tóc cho tất cả các thương hiệu đồng hồ thuộc tập đoàn, ngoại trừ những thương hiệu cao cấp tự sản xuất linh kiện.

Atokalpa, một xưởng sản xuất thuộc tập đoàn sản xuất đồng hồ do Gia tộc Sandoz quản lý, bao gồm cả Parmigiani Fleurie và Vaucher, cũng đã  bắt đầu sản xuất vành dây tóc dành riêng cho tập đoàn vào đầu năm 2000. Hiện nay, Atokalpa sản xuất khoảng 200.000 vành dây tóc mỗi năm, cung cấp cho các thương hiệu đồng hồ trong tập đoàn, một số thương hiệu đồng hồ độc lập, và cả những khách hàng lớn như các thương hiệu đồng hồ thuộc tập đoàn danh tiếng thế giới, như TAG Heuer của LVMH. Xưởng sản xuất này hiện nay đang được xem như phương án thay thế hoàn hảo cho Nivarox, khi mà Swatch Group đang có xu hướng “bế quan” những nhà xưởng cung cấp máy và linh kiện cho cả nền công nghiệp đồng hồ Thụy Sỹ. Tất nhiên, vì cũng không còn nơi nào có đủ khả năng cung cấp một khối lượng lớn vành dây tóc như vậy, khi các tập đoàn lớn như Richemont và thương hiệu Rolex đều không bán cho bên thứ 3.

Ngoài ra, có thể bạn chưa biết, Precision Engineering AG, một xưởng sản xuất độc lập của H. Moser & Cie thuộc tập đoàn Meylan cũng nhận cung cấp vành dây tóc với số lượng khoảng 55.000 linh kiện mỗi năm, chất liệu là hợp kim oxi hóa của bionium và titanium có tác dụng chống sốc và kháng từ rất tốt.

3. Phát kiến mới với vành dây tóc bằng silicon

Không chỉ xuất hiện trong nhiều linh kiện bộ máy đồng hồ, Silicon còn là một trong những vật liệu được sử dụng để làm vành dây tóc với ưu điểm: hoạt động bền bỉ, chống sốc, kháng từ, tính đàn hồi miễn chê. Thế nhưng, công nghệ này lại chỉ được giới hạn trong một số công ty sản xuất đồng hồ nhất định mà không phải là cơ sở cho những linh kiện bằng silicon khác.

Thương hiệu đầu tiên áp dụng công nghệ vành dây tóc silicon chính là Ulysse Nardin, nhờ có Sigatic, dự án nghiên cứu những linh kiện siêu nhỏ từ silicon. Ulysse Nardin thực sự đã mở ra một chân trời mới, ngay sau đó, Rolex, Patek Philippe và Swatch Group cũng tham gia vào cuộc chạy đua với vật liệu “thần thánh” silicon trong cùng một dự án với những điều khoản rõ ràng ràng buộc các bên mang tên Centre Suisse d’Electronique et de Microtechnique (CSEM). Tuy nhiên, dự án này sẽ kết thúc vào năm 2021, sau đó công nghệ này sẽ được phổ biến. Tuy nhiên, một vài công ty chuyên sản xuất linh kiện nói chung và vành dây tóc nói riêng cũng đã bắt đầu ngấp nghé xây dựng phân xưởng sản xuất linh kiện silicon cho bản thân.